आरोग्य

मधुमेह - लक्षणे आणि उपाय

By nisha patil - 1/23/2025 7:51:11 AM
Share This News:

मधुमेह (Diabetes) हा एक गंभीर आजार आहे, जो शरीरात इन्सुलिनच्या कमी उत्पादन किंवा शरीराच्या इन्सुलिनचा योग्य वापर न होण्यामुळे होतो. या कारणामुळे शरीरातील साखरेची पातळी खूप वाढते. मधुमेहाची लक्षणे आणि त्यावरचे उपाय जाणून घेणं महत्त्वाचं आहे, कारण योग्य वेळेस उपचार केल्यास या आजारावर नियंत्रण ठेवता येते.

मधुमेहाची लक्षणे:

मधुमेहाची लक्षणे वेगवेगळ्या लोकांमध्ये वेगळी असू शकतात, पण सर्वसाधारणपणे काही सामान्य लक्षणे खाली दिली आहेत:

1. अत्यधिक तहान (Polydipsia): शरीरात पाणी कमी झाल्यामुळे जास्त तहान लागते.
2. अत्यधिक लघवी (Polyuria): शरीरातील अतिरिक्त साखर बाहेर काढण्यासाठी मूत्र अधिक येते.
3. थकवा: ऊर्जा कमी होऊन थकवा आणि अशक्तपणा जाणवतो.
4. वजनात घट: जरी खात असताना देखील वजन कमी होऊ शकते, विशेषतः प्रकार 1 मधुमेहात.
5. दृष्टी धुंद होणे: साखरेच्या पातळीमध्ये वाढ झाल्यामुळे दृष्टिक्षेप धुंद होऊ शकते.
6. कापरटणे किंवा घशात सूज येणे: शरीरातील इन्फेक्शनची क्षमता कमी होऊ शकते, आणि कापरटणे किंवा सूज येणे सामान्य आहे.
7. जखमा किंवा छातीत दुखणे: जखमा चांगल्या प्रकारे भरत नाहीत किंवा जास्त वेळ घेतात.
8. हात-पाय झिजणे किंवा जळजळ होणे: नर्वस सिस्टीमवर प्रभाव पडल्यामुळे हात-पाय झिजणे किंवा जळजळ होणे.

मधुमेहाचे उपाय:

मधुमेहाचे व्यवस्थापन मुख्यतः जीवनशैलीमध्ये सुधारणा, आहार आणि नियमित व्यायामावर आधारित असते. त्यासोबतच औषधांचा वापरही होतो.

१. आहारातील सुधारणा:

• साखरेचा कमी वापर: फळे, भाज्या, आणि संपूर्ण धान्य (whole grains) यांचा वापर वाढवा, आणि सफेद ब्रेड, मिठाई, शीतपेय यांपासून दूर राहा.
• फायबर्सचा वापर वाढवा: संपूर्ण धान्य, गहू, शेंगदाणे, आणि फळांमध्ये फायबर्सचे प्रमाण अधिक असते, जे पचनास मदत करते आणि रक्तातील साखर नियंत्रित करते.
• जास्त प्रमाणात पाणी प्या: पाणी पिणे शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यास मदत करते आणि पचन क्रिया सुधारते.

२. व्यायाम:

• नियमित व्यायाम: व्यायामामुळे शरीरातील इन्सुलिन संवेदनशीलता वाढते आणि रक्तातील साखर नियंत्रित राहते. दररोज ३० मिनिटे चालणे, योगाभ्यास किंवा हलका व्यायाम करणे फायदेशीर आहे.

३. वजन नियंत्रित करा:

• जास्त वजन असणं मधुमेहाच्या जोखमीला वाढवू शकते. त्यासाठी संतुलित आहार आणि नियमित व्यायाम महत्त्वाचे आहेत.

४. औषधांचा वापर:

• इन्सुलिन थेरपी: जर शरीरात इन्सुलिन कमी होत असेल, तर इन्सुलिन इंजेक्शन किंवा पंप वापरणे आवश्यक ठरू शकते.
• मधुमेहाची औषधे: टॅब्लेट्स किंवा इन्सुलिन शॉट्सची आवश्यकता असू शकते. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार औषधांचे सेवन करा.

५. ताण आणि मानसिक आरोग्य:

• ताण शरीरात रक्तातील साखरेची पातळी वाढवतो. त्यामुळे ताण कमी करण्यासाठी ध्यान, योग, आणि इतर मानसिक आरोग्याच्या साधनांचा उपयोग करावा.

६. सतत मॉनिटरिंग:

• रक्तातील साखरेची पातळी नियमितपणे तपासा, विशेषतः जर तुम्ही मधुमेहाचे औषध घेत असाल. यामुळे तुम्हाला तुमच्या आरोग्याचा आणि उपचारांचा परिणाम समजून येईल.

नैसर्गिक उपाय:

• आल्याचा वापर: आलं शरीरातील साखरेची पातळी कमी करण्यास मदत करू शकते.
• तुळशीचे पाणी: तुळशीच्या पानांचा रस घ्यावा, यामुळे शरीरातील इन्सुलिनची संवेदनशीलता वाढू शकते.
• मेथीदाणे: मेथीदाणे शरीराच्या रक्तातील साखरेला नियंत्रणात ठेवण्यास मदत करतात.

जर तुम्हाला मधुमेहाची लक्षणे दिसत असतील किंवा तुम्ही सध्या उपचार घेत असाल, तर डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनानुसार योग्य उपचार घेणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे.