आरोग्य

स्थौल्य आणि आयुर्वेद

By nisha patil - 1/18/2025 6:41:43 AM
Share This News:

स्थौल्यावर आयुर्वेदातील काही प्रमुख उपचार:

1. आहाराचे नियमन:

   • वजन कमी करण्यासाठी हलका आणि पचायला सोपा आहार घेणे आवश्यक आहे. जड आणि चरबीयुक्त पदार्थ टाळावेत.
   • शाकाहारी आहार (ताज्या भाज्या, फळे, ओट्स, डाळी इ.) महत्त्वाचा असतो.
   • तिखट आणि मसालेदार पदार्थ कमी करणे, तसेच तळलेले पदार्थ टाळा.

2. योग आणि व्यायाम:

   • आयुर्वेदानुसार, शरीराचे योग्य वजन राखण्यासाठी योग आणि व्यायाम महत्त्वपूर्ण असतात. यामुळे पचनशक्ती सुधारते, तसेच शरीरातील अतिरिक्त चरबी कमी होण्यास मदत होते.
   • विशिष्ट आसन जसे की सूर्यनमस्कार, भुजंगासन आणि पश्चिमोत्तानासन वजन कमी करण्यात प्रभावी असतात.

3. तूप आणि तेलाचे वापर:

   • तूप किंवा तैल वापरून शरीरावर मसाज केल्याने रक्ताभिसरण सुधारते, तसेच चरबी कमी होण्यास मदत होते.
   • कडधान्यांचा वापर आणि ताज्या भाज्यांचा समावेश आहारात करणे लाभकारी असतो.

4. औषधे:

   • आयुर्वेदामध्ये स्थौल्य कमी करण्यासाठी अनेक औषधे आहेत. उदाहरणार्थ:
     • त्रिफला चूर्ण: पचनशक्ती सुधारण्यासाठी आणि शरीरातील अन्नाचे योग्य पचन करण्यासाठी त्रिफला चूर्ण उपयोगी आहे.
     • गुळवेल चूर्ण: ह्यामुळे शरीरातील वायू आणि कफ दोष नियंत्रित होतात, तसेच वजन कमी होण्यास मदत होते.
     • कलौंजी तेल: ह्याचा नियमित वापर शरीरातील जाड पाणी आणि चर्बी कमी करण्यास मदत करतो.

5. पाणी आणि हर्बल चहा:

   • शरीरात जमा झालेली अतिरिक्त चरबी कमी करण्यासाठी पाणी आणि हर्बल चहा महत्त्वाचे आहेत. हर्बल चहामध्ये तुलसी, आले, दारचिनी यांचा वापर करता येतो.
   • पानी जास्त पिऊन शरीराची जलनाशक क्रिया (diuretic) सुरू केली जाते, ज्यामुळे अतिरिक्त वजन कमी होण्यास मदत होते.

जीवनशैलीतील बदल:

• नियमित वेळेवर झोप आणि प्रारंभिक उठणे शरीराच्या चयापचय प्रक्रियेला प्रोत्साहन देतात.
• मानसिक ताण कमी करणं आणि स्ट्रेस मॅनेजमेंट केल्यास शरीरातील हार्मोन्स संतुलित राहतात, ज्यामुळे वजन नियंत्रणात राहते.

आयुर्वेदानुसार, स्थौल्यावर उपचार करताना संपूर्ण शरीराचा संतुलन आणि जीवनशैलीचा विचार केला जातो. योग्य आहार, नियमित व्यायाम आणि मानसिक शांततेचा संगम हे स्थौल्य नियंत्रणाचे मुख्य उपाय आहेत.