विशेष बातम्या

होळीमध्ये होळी का पेटवली जाते?

By nisha patil - 3/13/2025 6:57:58 AM
Share This News:

होळीमध्ये होळी का पेटवली जाते?

होळी पेटवण्याची प्रथा "होळिका दहन" या नावाने ओळखली जाते. यामागे मुख्यतः प्रह्लाद आणि होलिकेची पौराणिक कथा आहे.

१. प्रह्लाद आणि होलिका कथा

पुराणानुसार, असुरराज हिरण्यकश्यपू हा परमेश्वराला विरोध करणारा आणि स्वतःलाच देव समजणारा राजा होता. मात्र, त्याचा मुलगा प्रह्लाद हा भगवान विष्णूचा भक्त होता. हे पाहून हिरण्यकश्यपू संतप्त झाला आणि त्याने प्रह्लादाला ठार मारण्याचे अनेक प्रयत्न केले.

त्याच्या बहिणीला होलिकाला आग न लागू देणारा वरदान प्राप्त होता. त्यामुळे, तिने प्रह्लादाला आपल्या मांडीवर घेऊन अग्नीत बसण्याचा कट रचला. पण प्रभू विष्णूच्या कृपेने प्रह्लाद सुरक्षित राहिला आणि होलिका जळून राख झाली.

याच घटनेच्या स्मरणार्थ अहंकार, वाईट शक्ती आणि अधर्माचा नाश करण्यासाठी होळी पेटवली जाते.

२. होळी दहनाचे महत्त्व

✅ वाईट प्रवृत्तींचा नाश – अहंकार, क्रूरता, आणि अधर्म नष्ट करण्याचे प्रतीक.
✅ नवीन ऊर्जा आणि सकारात्मकता – लोक होळीभोवती प्रदक्षिणा घालतात आणि नवीन सुरुवातीसाठी प्रार्थना करतात.
✅ कृषी आणि ऋतू परिवर्तनाचे प्रतीक – शेतकरी ही होळी कापणीच्या हंगामाशी जोडतात. जुने टाकून नवीन सुरुवात करण्याचा संकेत आहे.
✅ सामाजिक एकता – समाजातील लोक एकत्र येऊन हा सण साजरा करतात, त्यामुळे बंधुभाव वाढतो.

३. होळी दहनाची पारंपरिक पद्धत

🔸 झाडाच्या फांद्या, गवत, गाईचे शेण आणि लाकूड एकत्र करून होळी रचली जाते.
🔸 धार्मिक विधी आणि मंत्रोच्चार करून होळी प्रज्वलित केली जाते.
🔸 लोक होळीभोवती प्रदक्षिणा घालतात आणि शुभेच्छा देतात.
🔸 काही ठिकाणी नवीन पिके (जसे की गव्हाचे लोंब) होळीत अर्पण केली जातात आणि त्यांना पवित्र मानले जाते.

४. विविध राज्यांतील होळी दहन परंपरा

🔹 उत्तर भारत: मोठ्या प्रमाणावर होळी दहन आणि मग दुसऱ्या दिवशी रंगांची होळी खेळली जाते.
🔹 महाराष्ट्र: होळीच्या दिवशी मोठे दहन करतात आणि धुलीवंदन उत्सव साजरा होतो.
🔹 गुजरात आणि राजस्थान: होळीच्या अग्नीत नारळ आणि धान्य अर्पण करून शुभ संकेत मानला जातो.
🔹 दक्षिण भारत: येथे होळीपेक्षा कामदहन उत्सव अधिक प्रसिद्ध आहे.

निष्कर्ष

होळीचे दहन म्हणजे वाईट प्रवृत्तींचा नाश आणि चांगुलपणाचा विजय. हा सण सामाजिक एकतेचा, आनंदाचा आणि नव्या सुरुवातीचा उत्सव आहे. म्हणूनच, होळी पेटवणे ही फक्त परंपरा नसून सांस्कृतिक आणि धार्मिकदृष्ट्या महत्त्वाची क्रिया आहे.